Θεμελιωμένη το 1152 μΧ. στο λόφο που ο Θουκυδίδης περιέγραφε ως πέρασμα για όλους τους κατακτητές, προερχόμενους από Ανατολή ή Δύση, η Παναγία Κοσμοσώτειρα αποτελεί δημιούργημα του πρίγκιπα του Βυζαντίου Ισαάκιου Κομνηνού, ο οποίος έλαβε τον τίτλο του Καίσαρα από τον πατέρα του και εκείνον του Σεβαστοκράτορα από τον αδελφό του. Επισκέπτες απ’ όλον τον κόσμο έχουν θαυμάσει ως σήμερα όχι μόνο την εξαιρετική αρχιτεκτονική της, αλλά και τις υπέροχες τοιχογραφίες της –όσες σώθηκαν από τη μετατροπή του χώρου σε τζαμί κατά την οθωμανική περίοδο- που διαφέρουν από τα συνήθη δείγματα της βυζαντινής αγιογραφίας.